In februari 2023 publiceerde Tresoar een update van de overlijdensakten uit de periode 1811-1942. Bijna een half miljoen scans uit deze periode zijn nu compleet ingevoerd met nieuwe gegevens en beschikbaar gekomen op AlleFriezen.nl. Reden om een bijzondere aangifte uit deze overlijdensregisters opnieuw onder de aandacht te brengen.
Nadat het koninkrijk Holland bij het keizerrijk van Napoleon was ingelijfd, werd per 1 maart 1811 de Burgerlijke Stand hier te lande ingevoerd. Later dat jaar werden alle gezinshoofden opgeroepen om een familienaam te laten registreren, iets waar niet iedereen het nut van inzag, als we kijken naar de vele personen die niet op kwamen dagen of een spotnaam bedachten waar ze later zeker spijt van zouden krijgen.
Daar bovenop kwam nog een nieuwe gemeentelijke indeling per ‘mairie’.
Nadat de Fransen in 1813 het veld hadden geruimd, bleef het nieuwe systeem onder het bewind van koning Willem I gehandhaafd; een goede bevolkingsregistratie was voor een moderne staat een bestaansvoorwaarde, evenals voor de belastingheffing.
Vooral in de beginjaren moesten de mensen behoorlijk aan de burgerlijke stand wennen. De opmaak van de akten en de gegevens die werden gevraagd verschilden nogal per gemeente en vooral bij vrouwspersonen werd de nieuw gekozen achter-naam vaak achterwege gelaten. Dat er binnen drie dagen aangifte gedaan moest worden was best, maar als het winterde of het even niet uitkwam, namen de mensen het niet zo nauw met deze regel.
Zo kon het gebeuren dat in de mairie Veenwouden (gemeente Dantumadeel) op 13 oktober 1816 twee mannen aangifte kwamen doen van een overlijden. Het waren Oeds Annes Bosma en Jurjen Liebbes Deddema. Ze waren aan de late kant, want een volle week eerder, op 6 oktober, was hun dorpsgenoot Tjietse Jans Lap op 52-jarige leeftijd te Zwaagwesteinde gestorven. De ouders van de overledene worden niet vermeld, blijkbaar heeft de ambtenaar van de burgerlijke stand hier niet naar gevraagd. Wel wordt genoemd dat hij gehuwd was, met Hendrikje Arends.
Op de volgende dag, 14 oktober 1816, verscheen Jurjen Liebbes Deddema opnieuw voor de ambtenaar van de burgerlijke stand te Veenwouden. Hij deed aangifte van het overlijden van Tjietse Jans Lap, 52 jaar oud, gestorven te Zwaagwesteinde. Oeds Annes Bosma was dit keer niet aanwezig; de tweede comparant was Jan Deddes Valomstra, eveneens een dorpsgenoot van Tjietse en schipper van beroep. Hij had zojuist op het gemeentehuis in Veenwouden aangifte gedaan van het overlijden van zijn vijfjarige dochtertje Hiltje.
De beide aktes zijn identiek, met één uitzondering: bij de tweede aangifte wordt opgegeven dat Tjietse Jans Lap op 7 oktober is gestorven. Maar er wordt niet bij vermeld dat de eerder opgegeven datum van 6 oktober onjuist is. Op welke dag Tjietse is overleden, blijft dus onzeker, maar dat hij is gestorven, is een feit.
Tjietse Jans Lap en Hendrikje Arends hadden zes kinderen, van wie drie zoons de achternaam Lap later inruilden voor die van Dijkstra.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in: 11 en 30. Mededelingenblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging afdeling Friesland, jg 12 nr. 3 (2007) 922.